სტუ–ს ვლადიმერ ჭავჭანიძის სახელობის კიბერნეტიკის ინსტიტუტი გამოყენებითი (კომერციული პოტენციალის მქონე) სამეცნიერო–კვლევითი სამუშაოები
1. გარემოსადმი ადაპტირებული ტემპერატურულად მართვადი ახალი სახეობის ჭკვიანი ფანჯრები (ხელმძღვ. გია პეტრიაშვილი)
მსოფლიოში მოხმარებული ენერგიის დაახლოებით 30%–40% იხარჯება შენობებში გათბობის, გაგრილების, განათებისა და ვენტილაციის სახით. შენობებში გამოყენებული ენერგიის რაოდენობა უფრო მაღალია ცხელ და ნესტიან რეგიონებში, სადაც იხმარება მთელი გამომუშავებული ენერგიის ერთი მესამედიდან ნახევარ ნაწილამდე. ენერგიის მოხმარების მნიშვნელოვანი შემცირება შესაძლებელია ისეთი ფანჯრების გამოყენებით, რომელთაც შეუძლიათ მზის ენერგიისა და შემომავალი ხილული სინათლის ინტენსიობების მართვა, რაც გამოიხატება ცხელ და მზიან ამინდში შენობაში შემომავალი ენერგიის გარკვეული ნაწილის ბლოკირებაში, ხოლო ცივ და ღრუბლიან ამინდში შენობაში შემომავალი ენერგიის თავისუფლად გატარებაში. ჩვენს მიერ შემოთავაზებულია სრულიად ახალი სახეობის, გარემოსადმი ადაპტირებული ჭკვიანი ფანჯრები, რომლებშიც გამოყენებულია სინათლის ამრეკლაობის ტემპერატურაზე დამოკიდებულება და რომელთა მართვაც ავტომატურად ხდება გარემოს ტემპერატურის ცვლილების შესაბამისად. შემოთავაზებული ჭკვიანი ფანჯრების უპირატესობები, დღეისათვის საერთაშორისო ბაზრის შესაბამის სექტორში არსებულ ჭკვიან ფანჯრებთან შედარებით შემდეგია: სიიაფე, დამზადების მარტივი ტექნოლოგია, არ შთანთქავენ სინათლეს და შესაბამისად არ ცხელდებიან, გარემოს ცვლილებებზე რეალურ დროში რეაგირებენ, არ საჭიროებენ ენერგიას და მეტიც, თვითონ გამოიმუშავებენ ელექტრულ დენს. გააჩნიათ ექსპლოატაციის ხანგრძლივი ვადა (15 წელი და მეტი). აღნიშნული ფანჯრების დამზადება სრულიად რეალურია საქართველოში.
ა)
ბ)
სურათი 1. ჭკვიანი ფანჯარა გამჭირვალეა დაბალ ტემპერატურაზე (ა), და ირეკლავს სინათლეს მაღალ ტემპერატურაზე (ბ)
სურათი 2. გარემოს მიერ ტემპერატურულად მართვადი ჭკვიანი ფანჯრები
2. ახალი სახეობის ამრეკლავი დისპლეები
(ხელმძღვ. გია პეტრიაშვილი)
საინფორმაციო ტექნოლოგიების ერთ-ერთ ყველაზე გავრცელებულ გამოყენებას თხევადკრისტალური დისპლეები წარმოადგენს. დაწყებული მაჯის საათებიდან და დამთავრებული თანამედროვე სამგანზომილებიანი დიპლეებით, ისინი ინფორმაციის ასახვის მთავარი კომპონენტებია. თხევადკრისტალური დისპლეებიის ერთ-ერთ შემადგენელ ელემენტებს პოლარიზაციული ფირები და ოპტიკური ფილტრები წარმოადგენენ, რომელთა გამოყენების შედეგად დისპლეიში გამავალი, ან არეკვლილი სინათლის მნიშვნელოვანი ნაწილის დაკარგვა ხდება. ამჟამად არსებული თხევადკრისტალური დისპლეების აბსოლუტურ უმრავლესობაში გამოიყენება გამავალი ან არეკვლილი სინათლის მხოლოდ 4-6%, რაც ენერგოეფექტურობის თვალსაზრისით მეტად დაბალი მაჩვენებელია. აღნიშნული პრობლემის გადასაწყვეტად მსოფლიოს წამყვანი ქვეყნების ლაბორატორიებში ინტენსიური მუშაობა მიმდინარეობს ისეთი დისპლეების დასამზადებლად, რომლებიც ინფორმაციის ვიზუალიზაციისათვის გამოიყენებენ გარე განათების წყაროებს (მზე, ნათურა, ა.შ.)
სურათი 3. ერთი და იმავე გამოსახულების შედარება ამრეკლავი (ზედა), და ჩვეულებრივი (ქვედა), დისპლეებისათვის გარე განათების პირობებში
ჩვენს მიერ შემუშავებულია ახალი სახეობის თხევადკრისტალური ამრეკლავი დისპლეები, რომელთა გამოყენება შესაძლებელი იქნება სმარტფონებში, პლანშეტურ კომპიუტერებში, ელექტრონულ წიგნებში, ელექტრონულ საკრედიტო ბარათებში, 3D დისპლეებში. ისინი არსებული ანალოგებისაგან განსხვავდებიან მაღალი კონტრასტულობითა და გარჩევადობით, მუშაობენ დაბალ ძაბვებზე, დასამზადებლად არ მოითხოვენ რთულ ტექნოლოგიას და არიან იაფი. მათ საფუძველზე შეიძლება დამზადდეს ნებისმიერი ზომისა და ფორმის ინფორმაციის ამსახველი მოწყობილობები. მათი დამზადება და წარმოება სავსებით შესაძლებელია საქართველოში.
სურათი 4. ჩვენს მიერ დამზადებული ამრეკლავი დისპლეების ნიმუშები
3. მაღალი ოპტიკური გარჩევადობის ფოტომგრძნობიარე თხევადკრისტალური პოლიმერული ფირები მავნე ულტრაიისფერი გამოსხივების დოზიმეტრიისათვის, გაყალბების საწინააღმდეგო და დაშიფრული ინფორმაციის მრავალჯერადად ჩაწერისათვის
(ხელმძღვ. გია პეტრიაშვილი)
შემუშავებულია სპიროპირანით დოპირებული თხევადკრისტალური პოლიმერული ფირები, რომელთა საშუალებითაც შესაძლებელია მავნე ულტრაიისფერი გამოსხივების ვიზუალიზაცია და ამ გამოსხივების რაოდენობრივად შეფასება. ასევე საიდუმლო (დაშიფრული) და გაყალბების საწინააღმდეგო ინფორმაციის მრავალჯერადი ჩაწერა/წაშლა. ჩვენს მიერ დამზადებული ფირები გამოირჩევიან მაღალი მგრძნობიარობითა და ფერ–კონტრასტული მახასიათებლებით, არიან იაფი, მრავალჯერადი გამოყენების, არატოქსიკური და ტექნოლოგიურად მარტივად დასამზადებელი. სპიროპირანით დოპირებული თხევადკრისტალური პოლიმერული ფირები საშუალებას იძლევა მრავალჯერადად (დაახლოებით 200–300–ჯერ) მოხდეს ოპტიკური და უხილავი ულტრაიისფერი, მაღალი გარჩევადობისა მქონე გამოსახულების ჩაწერა/წაშლა.
სურათი 5. ოპტიკური ინფორმაციის ჩაწერა სპიროპირანით დოპირებულ ნანოსტრუქტურირებულ თხევადკრისტალურ პოლიმერულ ფირებში
გარდა ამისა, შემუშავებულია ულტრაიისფერი გამოსხივების დოზიმეტრები, რომლებიც საშუალებას იძლევა რეალურ დროში შეფასდეს მზის მიერ გამოსხივებული მავნე ულტრაიისფერი UVA და UVB რადიაციის დოზა. მოცემული დოზიმეტრი არის მრავალჯერადი გამოყენების, ეკოლოგიურად უსაფრთხოა და გააჩნია გაზრდილი მგრძნობიარობა.
4. ქოლესტერული თხევადკრისტალური გადაწყობადი მრავალხაზიანი ლაზერი ჰაერის დაბინძურების რეალურ დროში მონიტორინგისათვის
(ხელმძღვ. გია პეტრიაშვილი)
ერთ-ერთი ყველაზე დიდი პრობლემა, რომელსაც დღევანდელ მსოფლიოში ვაწყდებით, არის გარემოს დაბინძურება, რომელიც ყოველწლიურად იზრდება და დედამიწას მძიმე და გამოუსწორებელი ზიანს აყენებს. მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის (WHO) მონაცემებით, ჰაერის დაბინძურება ყოველწლიურად 8 მილიონ ადამიანს კლავს მთელს მსოფლიოში. ჰაერში არსებული მიკროსკოპული დამაბინძურებლები აღწევენ ჩვენი სხეულის იმუნურ სისტემებში და ღრმად განჭოლავენ ჩვენს სუნთქვით და მიმოქცევის სისტემებს, რომლებიც აზიანებს ფილტვებს, თირკმელებს, ღვიძლს, გულს და ტვინს. გარემოს ძირითადი დამაბინძურებლებია: ჰაერში შეწონადებული ნაწილაკები, ნაწილაკებზე არსებული ვირუსები, მყარი და თხევადი წვეთების ნაზავი, რომლებიც წარმოიქმნება
ძირითადად საწვავის წვისა და ტრანსპორტის მოძრაობისგან. აზოტის დიოქსიდი, წარმოქმნილი ტრანსპორტის მოძრაობის ან შენობებში არსებული გაზქურებისგან, გოგირდის დიოქსიდი წიაღისეული საწვავის წვისაგან, გრუნტის ზედაპირებთან არსებული ოზონი, რომელიც წარმოიქმნება მზის გამოსხივების ურთიერთქმედებით მანქანების მიერ გამოფრქვეულ გამონაბოლქვთან. აეროზოლში არსებული ქიმიური შემადგენლობა გარდატეხის მაჩვენებელს მნიშვნელოვნად ცვლის. გარდატეხის მაჩვენებლები განსაზღვრავს, თუ რამდენად გარდატყდება ან შთაინთქმება სინათლე. ზოგადად, ჰაერში შეწონადებული ნაწილაკების შემადგენლობა იწვევს ისეთ ვიზუალურ ეფექტებს, როგორიცაა სმოგი, რომელიც შედგება გოგირდის დიოქსიდის, აზოტის ოქსიდის ნახშირბადის მონოქსიდის, მინერალური მტვრის, ორგანული ნივთიერებების და ელემენტარული ნახშირბადისაგან, რომელიც ასევე ცნობილია როგორც შავი ნახშირბადი, ან ჭვარტლი.
შესაბამისად, ატმოსფეროში არსებული დამაბინძურებლების რეალურ დროში გამოვლენა დიდ ინტერესს იწვევს ისეთი ფართო სპექტრის მქონე მიმართულებებში, როგორებიცაა: გარემოსდაცვითი მეცნიერება, უსაფრთხოების მონიტორინგი, ჰაერის ხარისხის კონტროლი, თავდაცვა და ეროვნული უსაფრთხოება, სამედიცინო დიაგნოსტიკა. ატმოსფერული დამაბინძურებლების მონიტორინგისათვის იყენებენ სხვადასხვა ტექნოლოგიებს, როგორებიცაა: ელექტროგაფრქვევის მას-სპექტრომეტრი, ადაპტიური ინფრაწითელი გამოსახულების სპექტრო-რადიომეტრია, მილიმეტრულ ტალღოვანი ტექნოლოგია, ქიმიური რეაგენტის მონიტორინგი და ელექტრო-კინეტიკური ინჟექცია კაპილარული ელექტროფორეზში, ზედაპირული აკუსტიკური ტალღის ქიმიური სენსორები. თუმცა, თითოეულს აქვს გარკვეული ნაკლოვანებები და შეზღუდვები, რომლებიც გამოიხატება ზომებში, გაზომვის ინერციულობაში და მაღალ ღირებულებაში. ჩვენს მიერ პირველად შემოთავაზებულია ახალი კონცეპტუალური მიდგომა ქოლესტერული თხევადკრისტალური ლაზერის (ქთკ) ლაზერის შესაქმნელად, რომელიც გამოიყენება გარემოს დაბინძურების რეალურ დროში, ზუსტი მონიტორინგისათვის. სწორად შერჩეული ლუმინესცენციური საღებარები, ქთკ ნარევები და განსაკუთრებული დიზაინის მქონე ლაზერული გამომსხივებელი, რომელიც შედგება ერთმანეთზე დაწყობილი ქთკ ოპტიკური უჯრედებისგან, საშუალებას მოგვცემს ერთდროულად მივიღოთ კოლინეარული, სპექტრალურად გადაწყობადი ლაზერული ხაზები ოპტიკური სპექტრის ხილულ და ახლო ინფრაწითელ უბნებში.
სურათი 6. კასკადური ქოლესტერული მრავალხაზიანი თხევადკრისტალური ლაზერი
სურათი 7. ჰაერის დაბინძურების მონიტორინგის ბლოკ–სქემა
გარდა გარემოს დაბინძურებისა, შემოთავაზებულ სტრატეგიაზე დაფუძნებული მოწყობილობის გამოყენება შესაძლებელია მეცნიერებისა და წარმოების მრავალ მიმართულებაში, სადაც სიზუსტე, სწრაფქმედება და პორტაბელურობა მნიშვნელოვან როლს თამაშობს. კერძოდ, ასეთებია: გლობალურ და ეროვნული უსაფრთხოებაში ბიოლოგიური და საბრძოლო ქიმიური აგენტების გამოვლენა და მონიტორინგი. მედიცინაში, ადამიანის ორგანიზმში ფარმაცევტული ნივთიერებისა და სისხლის, შარდის და ნერწყვის კონცენტრაციის გამოვლენა. ქსოვილების სპექტროსკოპია, ჰაერში შეწონადებული ვირუსების აღმოჩენა- ვიზუალიზაცია და ა.შ.
5. ფოტოკატალიზის ეფექტზე დაფუძნებული გენერატორი დახურული სივრცეების სტერილიზაციის, მავნე პათოგენების, ბიოქიმიური დამაბინძურებლებისა და სიმსივნური წარმონაქმნების გასანეიტრალებლად
(ხელმძღვ. გია პეტრიაშვილი)
ცნობილია, რომ ტიტანიუმის დიოქსიდს (TiO2) შეუძლია ბაქტერიებისა და ვირუსების განადგურება და ჰაერსა და წყალში არსებული მავნე ქიმიური და ბიოლოგიური მინარევების დაშლა. TiO2 -ის ამ თვისებას საფუძვლად უდევს ფოტოკატალიზის მოვლენა, რაც მდგომარეობს სინათლის (ფოტო) ენერგიით სტიმულირებულ, გარკვეულ ქიმიურ რეაქციას. ფოტოკატალიზური ეფექტი მოიცავს როგორც წყლის დისოციაციას TiO2 -ის ზედაპირზე, ასევე ისეთი რეაქციული ოქსიგენური სახეობების წარმოქმნას, როგორებიცაა ჰიდროქსილის რადიკალი და სუპეროქსიდური რადიკალი. უფრო დეტალურად, როდესაც ულტრაიისფერი სინათლე (388 ნანომენტრი ან ნაკლები) სხივდება TiO2 -ის ზედაპირზე, თითოეული ფოტონის ენერგია საკმარისია იმისათვის, რომ ამოაგდოს ელექტრონი ვალენტური ზონიდან და გადაიყვანოს გამტარებლობის ზონაში. ელექტრონის გადასვლის შედეგად ვალენტურ ზონაში წარმოიქმნება ხვრელი h+, რომელიც ძლიერი დამჟანგველია და გარემოდან სწრაფად იერთებს ელექტრონს. კერძოდ, ჰაერში არსებულ წყლის მოლეკულას შლის ჰიდროქსილის ჯგუფად (OH) და წყალბადის იონად (H+). ფოტოკატალიზურ რეაქციას შემდეგი სახე აქვს: H2O + h+ → ∗OH +H+. ხოლო ჰიდროქსილს დამატებული ხვრელი იძლევა ჰიდროქსილის რადიკალს: OH– + h+ → ∗OH. რაც შეეხება ჟანგბადის მოლეკულას, მასზე მიერთებული ელექტრონი იძლევა სუპეროქსიდურ რადიკალს: O2 + e– → O2–. როგორც ჰიდროქსილის რადიკალი OH– , ისე სუპეროქსიდური ანიონი O2–, წარმოადგენს თავისუფალ რადიკალებს, რომლებიც ძალიან აქტიურები არიან და იწვევენ ბაქტერიების, ვირუსების, მავნე ქიმიური და ბიოლოგიური ნივთიერებების დაშლას, რომელთა შედეგად გამოიყოფა ნახშირორჟანგი და წყალი. TiO2-ის ეფექტურობა გაცილებით დიდია, როდესაც იგი გამოიყენება ნანონაწილაკების სახით, რადგან ამ შემთხვევაში მნიშვნელოვნად იზრდება გარემოსთან შეხების ფართობი. როგორც აღინიშნა, TiO2 -ის გააქტიურება ხდება ულტრაიისფერი სინათლით დასხივებისას, თუმცა, თუკი TiO2 -ის ნანონაწილაკებს დავუმატებთ ზოგიერთი ნივთიერებების გარკვეული თანაფარდობის ნანონაწილაკებს, მიღებული ნანოკომპოზიციის გააქტიურება შეიძლება ოპტიკური სპექტრის ხილული უბნითაც, რაც კიდევ უფრო გაზრდის მის ეფექტურობას სხვადასხვა სახის პათოგენებისა და დამაბინძურებლების წინააღმდეგ ბრძოლაში.
ჩვენს მიერ შემოთავაზებულია იდეა, TiO2 -ის ნანონაწილაკებს დაემატოს გარკვეული სახეობის და გარკვეული პროცენტული თანაფარდობის ნანომასალები, როგორც ორგანული (ლუმინესცენციური და არალუმინესცენციური საღებარები, დენდრიმერები, და ა.შ) ისე არაორგანული (სილიციუმის, რკინის, თუთიის, ოქროს, ვერცხლის, სპილენძის, და ა.შ. ნანონაწილაკები), რათა მიღებული იქნას ფოტოკატალიზური ეფექტი ოპტიკური სპექტრის სასურველ, ხილულ და ახლო ინფრაწითელ უბნებში და ამასთან გაიზარდოს მარგი ქმედების კოეფიციენტი. შემოთავაზებული იდეის საფუძველზე შესაძლებელია დამზადდეს ჰიდროქსილის და სუპეროქსიდის მწარმოებელი გენერატორები, რომლებიც იქნება იაფი, ტექნოლოგიურად მარტივი დასამზადებელი, იმუშავებს ოპტიკური სპექტრის როგორც ახლო ულტრაიისფერ, ისე ხილულ და ახლო ინფრაწითელ უბნებში. აღნიშნული გენერატორების გამოყენება პერსპექტიულია, დახურული სივრცეებში ჰაერის გასაწმენდად და პათოგენური წარმონაქმნების გასანადგურებლად. ასევე, მნიშვნელოვანია აღინიშნოს მათი გამოყენების ეფექტურობა ვირუსებით (მაგალითად Covid-19) და ბაქტერიებით დაავადებულ ადამიანებში ინჰალაციის ან ვენტილაციის ჩასატარებლად, სიმსივნური და სხვა დაავადებების სამკურნალოდ.
6. სინათლითა და მჟავიანობით მართვადი წამლის ტარგეტირებული მიწოდების მიკრო და ნანო კონტეინერები
(ხელმძღვ. გია პეტრიაშვილი)
შესწავლილია თხევადკრისტალურ მიკრო და ნანო სფეროებზე ახალი, სინათლით და მჟავიანობით კონტროლირებადი წამლის მიწოდების სრტატეგია, რომელიც შეიძლება განხილული იყოს, როგორც ფოტო და pH სტიმულირებადი წამლის მიწოდების სისტემების ახალი პლატფორმა, რაც შესაძლებლობას გვაძლევს მოვახდინოთ ორგანიზმში სხვადასხვა სახეობის წამლის კონტროლირებადი მიწოდება და გამოთავისუფლება, შესაფერის დროს და სასურველ ადგილზე, რათა მოხდეს სხვადასხვა დაავადების დამარცხება, სიმსივნური დაავადებების ჩათვლით.
სურათი 8. წამლის ტარგეტირებული მიწოდების თხევადკრისტალური მიკროკონტეინერები
7. თხევადკრისტალური მიკროლაზერები სიმსივნური უჯრედების აღმოჩენისა და მათი ფოტოთერმული დაშლისათვის
(ხელმძღვ. გია პეტრიაშვილი)
შემუშავებულია თხევადკრისტალური მიკროლაზერები, რომელთა საშუალებითაც შესაძლებელია ადამიანის ორგანიზმში სიმსივნური უჯრედების აღმოჩენა და მათი ფოტოოპტიკური დაშლა. გარდა ამისა მიკროლაზერებს შეუძლიათ სისხლძარღვებზე არსებული დანალექების მოცილება.
სურათი 9. თხევადკრისტალური მიკროლაზერები
სურათი 10. ბოჭკო, რომელიც შედგება თხევადკრისტალური მიკრო ლაზერებისაგან
8.ორგანზომილებიანი გარდატეხის ეფექტზე დაფუძნებული სამგანზომილებიანი გამოსახულების დისპლეები
(ხელმძღვ. გია პეტრიაშვილი)
შემუშავებულია ინფორმაციის ასახვის უდანაკარგო მიმღები (ეკრანი), რომელიც გარდაქმნის მასზე პროეცირებული გამოსახულების 95–98%. ამასთან, მიღებული გამოსახულება ქმნის სტერეო (3D) ეფექტს. მოცემული ეკრანის გამოყენება შესაძლებელია მცირე და დიდი ზომის ინფორმაციულ ტაბლოებში, დიდი ზომის მქონე ტელევიზორებში და სარეკლამო ბილბორდებში. ეკრანის თვითღირებულება არის დაბალი, არ მოიხმარს ენერგიას, აქვს ექსპლოატაციის დიდი ხანგრძლიობა (15–20 წელი).
სურათი 11. ორგანზომილებიანი გარდატეხის ეფექტზე დაფუძნებული სამგანზომილებიანი გამოსახულება
9. პოლარიზაციულ-ჰოლოგრაფიული დიფრაქციული ელემენტი
(ხელმძღვ. ბარბარა კილოსანიძე)
ჩვენ შევიმუშავეთ პოლარიზაციულ-ჰოლოგრაფიული დიფრაქციული ელემენტი, რომელიც იძლევა სინათლის პოლარიზაციის მდგომარეობის სრული ანალიზის ჩატარების შესაძლებლობას რეალურ დროში. დიფრაქციის პროცესში ელემენტი შლის მასზე დაცემულ სინათლეს დიფრაქციის რიგებად. 4 რიგის ინტენსიობების ერთდროული გაზომვის გზით, შესაძლებელია პოლარიზაციის მდგომარეობის განსაზღვრა ჩვენ მიერ მიღებული ფორმულებით და შემუშავებული პროგრამული უზრუნველყოფის მეშვეობით. დიფრაქციის რიგები შეიცავენ ობიექტის გამოსახულებას და CCD-კამერის გამოყენებით, საშუალება გვეძლევა განვსაზღვროთ პოლარიზაციის მდგომარეობის განაწილება ობიექტის გამოსახულების ყველა წერტილში. ანალიზის ხანგრძლივობა შეზღუდულია მხოლოდ კომპიუტერული დამუშავების დროით და CCD მატრიცის მგრძნობიარობით.
სურათი 12 . ელემენტზე დიფრაქციის სქემატური (მარცხნივ) და რეალური სურათი
ელემენტს აქვს ფართე სპექტრული მუშა დიაპაზონი (500 -1600 ნმ). მის საფუძველზე შესაძლებელია შეიქმნას სხვადასახვა დანიშნულების პოლარიმერტული მოწყობილობა – კომპაქტური, პრეციზიული, მსუბუქი, შედარებით მარტივი და იაფი და მომუშავე რეალურ დროში.
ელემენტი, ფოტომიმღებების მატრიცა და პროგრამული უზრუნველყოფა არის პოლარიზაციის მდგომარეობის სენსორი. ასეთი პროდუქტი მსოფლიო ბაზარზე არ არსებობს და ჩვენის აზრით საკმაოდ კონკურენტუნირიანია და პერსპექტიული კომერციალიზაციისთვის.
10. უნივერსალური პოლარიზაციულ-ჰოლოგრაფიული სტოქსის სპექტროპოლარიმეტრი ასტრონომიისთვის
(ხელმძღვ. ბარბარა კილოსანიძე)
პოლარიზაციულ-ჰოლოგრაფიული დიფრაქციული ელემენტის ბაზაზე, ჩვენს მიერ შექმნილია კომპაქტური, რეალურ დროში მომუშავე, შედარებით იაფი და უნივერსალური სტოქსის სპექტროპოლარიმეტრი ასტრონომიაში გამოყენებისთვის.
მისი დამონტაჟება ადვილად შეიძლება ნებისმიერ დედამიწაზე განლაგებულ და კოსმოსურ ტელესკოპზე.
ასტროპოლარიმეტრი საშუალებას იძლევა, დამზერილი ასტრონომიული ობიექტის გამოსახულების ყოველ წერტილში, რეალურ დროში, სპექტრის სხვადასხვა უბანში განისაზღვროს ობიექტის გამოსხივების პოლარიზაციის მდგომარეობა.
ამჟამად ასტროპოლარიმეტრი დამონტაჟებილია მზის ფოტოსფერულ ტელესკოპზე აბასთუმნის ასტროფიზიკურ ობსერვატორიაში .
სურათი 13. ასტროპოლარიმეტრი
11. ინოვაციური დროის რეალურ მასშტაბში მომუშავე მობილური პოლარიმეტრული მოწყობილობა სხვადასხვა კონსტრუქციებსა და დეტალებში დაძაბული მდგომარეობის განაწილების განსაზღვრისათვის.
(ხელმძღვ. ბარბარა კილოსანიძე)
შემუშავდა სხვადასხვა კონსტრუქციებსა და დეტალებში მექანიკური დაძაბულობების განაწილების რაოდენობრივი განსაზღვრის, ინოვაციური რეალურ დროში მომუშავე პოლარიმეტრიული მეთოდი, რომელიც დაფუძნებულია ობიექტის ზედაპირიდან არეკვლილი სინათლის პოლარიზაციის მდგომარეობის განსაზღვრაზე. ობიექტებში მექანიკური დაძაბულობების განაწილება ცალსახად შეესაბამება პოლარიზაციის მდგომარეობის განაწილებას. პოლარიზაციის მდგომარეობის მაანალიზებელ ელემენტად გამოვიყენეთ მხოლოდ ერთი, პოლარიზაციულ-ჰოლოგრაფიული დიფრაქციული ელემეტი.
მეთოდი დისტანციურია და არედესტრუქციული. შესაძლებელია ბუნებრივი სინათლით ობიექტის განათება. მეთოდი უნივერსალურია, ვინაიდან საშუალებას იძლევა გაიზომოს დაძაბულობა სხვადასხვა მასალებისაგან დამზადებულ გამჭვირვალე ან გაუმჭვირვალე, ლითონის ან დიელექტრიკის კონსტრუქციებში.
მეთოდის არადესტრუქციულობიდან გამომდინარე, არ არის საჭირო ხვრელების ან ღიობების გაბურღვა ან გამჭვირვალე ფოტოელასტიური ფირფიტების დამაგრება ობიექტზე კონსტრუქციის დაძაბულობის დასადგენად. მეთოდი საშუალებას იძლევა განხორციელდეს უკვე არსებული კონსტრუქციების დისტანციური მონიტორინგი და დიაგნოსტიკა.
ამ მეთოდის რეალიზაციისათვის გამოყენებული მობილური ხელსაწყო გამორჩეული იქნება კომპაქტურობით, შედარებითი სიმარტივით, სწრაფქმედებით, დაბალი ფასით და პერსპექტიულია კომერციალიზაციისთვის.
სურათი 14. დაძაბული მდგომარეობის განაწილება ფოლადის ნიმუშის ზედაპირზე დოზირებული დატვირთვის პირობებში.
12. პოლარიმეტრიული მეთოდი ოპტიკური დისტანციური ზონდირებისა და მანქანური ხედვისთვის
(ხელმძღვ. ბარბარა კილოსანიძე)
შემუშავდა ინოვაციური პოლარიმეტრული მეთოდი, რომელშიც ობიექტებიდან არეკვლილი სინათლის პოლარიზაციის მდგომარეობისა და ხარისხის, ასევე დისპერსიის განაწილების ანალიზისათვის დროის რეალურ მასშტაბში გამოიყენება პოლარიზაციულ-ჰოლოგრაფიული ელემენტის ბაზაზე შექმნილი სტოქსის სპექტროპოლარიმეტრი.
მეთოდი საშუალებას იძლევა განხორციელდეს
- ობიექტის, მათ შორის სამხედრო ობიექტების ზედაპირიდან არეკვლილი სინათლის პოლარიზაციის მდგომარეობის განაწილების და ამ განაწილების დისპერსიის განსაზღვრა;
- ობიექტის ზედაპირის მასალის ოპტიკური მახასიათებლების და მისი ფორმის განსაზღვრა;
- დაკვირვებისა და დაცემის გარკვეული კუთხის გამოყენება.
- მნიშვნელოვანია ეკოლოგიისთვის – ნიადაგის ტენიანობის და სხვა მახასიათებლების განსაზღვრისათვის;
- გამოყენება ავტონომიური მართვის სისტემებში.
13. მნიშვნელოვანი დოკუმენტების, ფულადი ნიშნებისა და სამრეწველო პროდუქციის ამრეკლი ტიპის პოლარიზაციულ-ჰოლოგრაფიული დაცვის სისტემა
(ხელმძღვ. ბარბარა კილოსანიძე)
ჩვენ შევიმუშავეთ ახალი ტიპის პოლარიზაციულ-ჰოლოგრაფიული სისტემა მნიშვნელოვანი დოკუმენტების, ფასიანი ქაღალდებისა და სამრეწველო პროდუქციის გაყალბებისაგან მაღალი დონით დაცვისათვის.
შემუშავებული სისტემა მოიცავს პოლარიზაციულ-ჰოლოგრაფიულ დამცავ ელემენტებს და ოპტო-ელექტრონულ ამომცნობ მოწყობილობას. შემუშავებულ სისტემას გააჩნია შემდეგი უპირატესობები:
– დამცავ ელემენტზე კოდის ჩაწერა ხდება პოლარიზაციულ-ჰოლოგრაფიული მეთოდით ორი ჩამწერი კონის პოლარიზაციის მდგომარეობის ერთერთი კონკრეტული კომბინაციის სახით, რომელიც წინასწარ ამორჩეულია პოლარიზაციის მდგომარეობების კომბინაციების დიდი სიმრავლიდან;
– ელემენტის შექმნისათვის გამოიყენება ჩვენს მიერ სპეციალურად სინთეზირებული პოლარიზაციულად მგრძნობიარე მასალები;
– ოპტიკური გზით პოლარიზაციულ-ჰოლოგრაფიული დაცვის ელემენტის კოპირება შეუძლებელია, ვინაიდან ასეთი მცდელობა გამოიწვევს ელემენტის დესტრუქციას.
– დამცავი ელემენტის ნამდვილობის განსაზღვრისათვის შექმნილია სპეციალური ამომცნობი ოპტო-ელექტრონული მოწყობილობა. დამცავი ელემენტის ნამდვილობის განსაზღვრის კოდს წარმოადგენს ამ ელემენტზე დიფრაგირებული ორი კონის პოლარიზაციის მდგომარეობა. მოწყობილობის ძირიდად მაანალიზირებელ დეტალს წარმოადგენს ჩვენს მიერ შექმნილი პოლარიზაციულ-ჰოლოგრაფიული ელემენტი. მოწყობილობა ავტომატურად ადარებს ამ პარამეტრების მნიშვნელობებს ეტალონთან, რომელიც ინახება მოწყობილობის შედარების ბლოკის მეხსიერებაში.
სურათი 15. პოლარიზაციულ-ჰოლოგრაფიული დაცვის ელემენტები
სურათი 16. ამომცნობი ოპტო-ელექტრონული მოწყობილობა
14. ინოვაციური ნანოკომპოზიტების სინთეზი სიმსივნური დაავადებების მკურნალობისთვის
(ხელმძღვ. შალვა კეკუტია)
სიმსივნის სამკურნალო ტრადიციულ ფარმაკოთერაპიულ პრეპარატებს რიგი შეზღუდვები გააჩნია, მათგან შეიძლება გამოვყოთ რამდენიმე ძირითადი, კერძოდ: მცირე თერაპიული ეფექტი, სიმსივნური კერის მომიჯნავე საღი უჯრედების დაზიანება და ქიმიური პრეპარატების მიმართ კიბოს უჯრედების რეზისტენტობის განვითარება. ზემოთ თქმულიდან გამომდინარე მეტად აქტუალურია სიმსივნის თერაპიის ალტერნატიული გზების ძიება. ამ კუთხით პერპექტიულ მიდგომას წარმოადგენს წამლის მიწოდების ნანოსისტემებში მოლეკულური სამიზნე აგენტების დამატება, ისეთების როგორებიცაა: ანტისხეულები, პეპტიდები, ფოლიუმის მჟავა (FA), ან განხორციელდეს ამ სამკურნალწამლო ნანოსისტემების მიზნობრივი მიყვანა/თავმოყრა სიმსივნური კერაში მაგნიტური ველის მეშვეობით. ასეთი მიზნობრივი და პერსონალიზებული სისტემების გამოყენებით შესაძლებელია სიმსივნურ არეში კიბოსსაწინააღმდეგო წამლის ისეთი დოზით დაგროვება, რომელიც საკმარისია სიმსივნურ კერაში კიბოს უჯრედების გასანადგურებლად, რაც საბოლოო ჯამში უზრუნველყოფს ქიმიოთერაპიული პრეპარატის ტოქსიკურობის შემცირებას და პაციენტების განკურნებას.
ფოლიუმის მჟავის მოლეკულებით აქტიური დამიზნება პერსპექტიული მიდგომაა, რომლის საშუალებითაც წამლის მიმწოდებელ სისტემას შეუძლია მიზანმიმართულად მივიდეს და შეაღწიოს ფოლიუმის რეცეპტორების ჭარბი ექსპრესიის მქონე სიმსივნურ უჯრედებში და ამის შემდეგ კონტროლირებადად გამოანთავისუფლოს მასში ინკაფსულირებული თერაპიული აგენტი დროში გახანგრძლივებულად. სიმსივნის ზრდის in vivo დათრგუნვა აჩვენებს, რომ ფოლიუმის მჟავასთან შეუღლებულ და წამლით დატვირთულ მაგნიტურ ნანონაწილაკებს აქვს შესანიშნავი ანტისიმსივნური აქტივობა და იწვევს კიბოს უჯრედებში აპოპტოზის მაღალ მაჩვენებელს.
ასევე აღსანიშნავია, რომ დაავადების კერაში მიზანმიმართული მიწოდებისა და დაგროვების განსახორციელებლად თერაპიული ნანოსისტემის დიამეტრი არ უნდა აღემატებოდეს 100 ნმ-ს.
15.გაუმჯობესებული ფუნქციონალური მახასიათებლების მქონე ზეგამტარი და თერმოელექტრული მასალების შემუშავება
(ხელმძღვ. ნიკოლოზ მარგიანი)
მაღალტემპერატურული ზეგამტარობა და თერმოელექტრობა 21-ე საუკუნის უმნიშვნელოვანეს, ეკოლოგიურად სუფთა ტექნოლოგიებს წარმოადგენს. ზეგამტარული თვისების შედეგად მასალათა გარკვეული კლასი სრულად კარგავს წინაღობას ელექტრობის ნაკადის მიმართ დაბალ ტემპერატურებზე და შედეგად, შეუძლია უდანაკარგოდ გაატაროს გაცილებით მაღალი სიდიდის დენი ჩვეულებრივ სპილენძის სადენთან შედარებით. ასეთი „უდანაკარგობის“ თვისება განაპირობებს ზეგამტარობის ფენომენზე დაფუძნებული მთელი რიგი ინოვაციური ტექნოლოგიური გამოყენებების შესაძლებლობას ელექტროინდუსტრიაში, ტრანსპორტში, მედიცინაში და ა.შ.
რაც შეეხება თერმოელექტრობის ფენომენს, ე.წ. თერმოელექტრულ გენერატორებში მისი გამოყენების შედეგად შესაძლებელია გარემოში ფუჭად გაფანტული სითბოს ნაწილის უშუალოდ გარდაქმნა ელექტროენერგიად (სითბოს სახით ფუჭად განიბნევა კაცობრიობის მიერ მოხმარებული ენერგიის 70 % !).
სტუ–ს კიბერნეტიკის ინსტიტუტის ენერგოეფექტური ტექნოლოგიების ლაბორატორიაში მიღებულ იქნა გამოყენებითი პოტენციალის მქონე შემდეგი შედეგები:
- ჩვენს მიერ შემუშავებული ტექნოლოგია მკვეთრად აჩქარებს ზეგამტარი მასალის წარმოქმნას და რამდენჯერმე აუმჯობესებს მისი დენგამტარიანობის უნარს, რაც მეტად მნიშვნელოვანია ზეგამტარების კომერციული გამოყენებების თვალსაზრისით;
- ახალი თაობის თერმოელექტრული მასალების (ე.წ. კობალტიტების) კვლევის შედეგად ჩვენი ექსპერიმენტების საფუძველზე მოძიებულ იქნა რიგი დანამატებისა, რომლებიც მკვეთრად ამაღლებს საკვლევი მასალების თერმოელექტრულ ეფექტურობას, ანუ აუმჯობესებს ფუჭად გაფანტული სითბოს ელექტროენერგიად გარდაქმნის უნარს.
აღნიშნულმა შედეგებმა ზეგამტარობასა და თერმოელექტრობაში, რომლებიც გამტკიცებულია შესაბამისი პატენტებით, ცხადყო შემუშავებული მასალების ფუნქციონალური მახასიათებლების გაუმჯობესების პოტენციალი, რაც მნიშვნელოვანია მათი სამომავლო გამოყენების პერსპექტივის თვალსაზრისით. შედეგად, ენერგოეფექტური ტექნოლოგიების ლაბორატორიასთან თანამშრომლობის სურვილი გამოთქვეს იაპონელმა, შვედმა, უნგრელმა, ბელორუსმა და სომეხმა კოლეგებმა. უცხოელი კოლეგების ნაწილი ჩართულია რუსთაველის ფონდსა და საერთაშორისო სამეცნიერო ტექნიკურ ცენტრში ჩვენს მიერ წარდგენილ პროექტებში.